Lavta, ud, bağlama, buzukiden esinlenerek geliştirilen, telli, mızrapla çalınan bir saz.

Kişisel zevklerin tatmini için yeni bir enstrüman oluşturma araştırmaları, başlangıçta, mesleki tecrübe ve makine donanımlarından yararlanmak amacı ile İzmir'deki bağlama, ud, lavta, buzuki, tambur atelyelerinde, deneme yanılma usulü, hobi olarak amatörce başlatıldı. Emeği geçen tüm ustalara teşekkür ederiz.

Yıllarca süren bu araştırma safhasından sonra, bir Ar-Ge atelyesi oluşturarak çalışmalara daha bilimsel devam etme kararı aldık. Ege Üniversitesi Çalgı Yapım Bölümü ve Dresden Teknik Üniversitesi Müzik Enstrümanları Enstitüsü (IFM) ile ilişkilere geçip fikir ve bilgilerinden yararlanarak bugünkü Divane’yi geliştirmeye başladık. Bizlere desteklerini esirgemeyen tüm personele ve öğretim görevlilerine teşekkür ederiz.

Gür ve mikrofonik bir ses özelliğine sahiptir.
Tekne kısmı; bugün Yunanlıların "TÜRK LAVTASI" adı altında kullandığı “lavta” ve “ud”dan esinlenerek sadece kendine has tasarımlanmış, geliştirilmiştir. Sap kısmı; Türk Halk Müziği’nin genel tabiriyle "saz" diye bilinen olmazsa olmaz çalgı cihazı "BAĞLAMA" sapıdır. Bu nedenle, bağlama çalabilen veya öğrenmek isteyen herkes Divane çalabilir.

Akord düzeni: Bağlamalarda en yaygın olan ve “kara düzen” diye tabir edilen akord sistemi standart sistem olarak belirlenmiştir (La-Re-Sol ). Bağlamadaki diğer akord düzenleri de mümkündür.

Ud, gitar, tanbur, cümbüş vs. telleri ve özel taşlanmış teller denenmiş, olumlu sonuçlar alınmış olmasına rağmen, kolay bulunabilmesi açısından tel donanımında mümkün olduğu kadar bağlamalarda kullanılan teller hedeflendirilmiştir.

Standart tel donanımız haricinde değişik kombinasyonlarda değişik tellerin kullanılmasına da müsait olan Divane'den, takılan tellerin özelliğine ve çalan kimsenin o andaki ruh haline göre bağlama, ud, gitar, cümbüş, tanbur sesleri almak mümkündür.

Divane çalgısı, Divane logosu ve "Divane" adı TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ tarafından koruma altındadır. Logosu; yuvarlak ses kafesi ve onun çevresindeki yarı hilâl şeklindeki işarettir.

Divane'nin "EFE Divane" diye isimlendirdiğimiz bir küçük modeli, "BABA Divane" diye isimlendirdiğimiz bir büyük modeli ve "TANBUR Divane" diye adlandırdığımız bir özel modeli mevcuttur. Bunlara ilave olarak, THM ve TSM korolarında kullanılması amaçlanan, Türk müzik dünyasının ilk akustik bass cihazının prototipi geliştirilmiş olup, çalışmalar devam etmektedir (BASS Divane).

Divane ile ilgili çalışmalar hiç durmadan devam etmektedir. Amaç hem THM ve hem de TSM'ni ve bunların her ikisini de içeren “GENCEBAY MÜZİĞİ”ni kendine has tınılarıyla yansıtabilecek bir cihaz oluşturmaktır.

DİVANE'nin OLUŞMA ÖYKÜSÜ

Hemen özetleyecek olursak, yoğun işlerimin yanında beni bu uğraşılara hobi olarak iten sebeplerin arkasında, Orhan Gencebay'ın müziğine olan tutku yatmaktadır.
Bu tutku senelerce önce öyle bir aşamaya gelmişti ki, sadece dinlemeyle doyuma erişemez oldum bu müziği kendimde icra etmeliydim. İçimde coşan duyguları dışarı çıkarmam gerekiyordu. Tek yol vardı: Bağlama çalmak. Böylece ilk bağlamamı almış oldum. O zamanlar yurt dışında olduğumdan kurs alma veya çalan birilerinden öğrenme imkanlarından yoksun olarak kendi kendime öğrenmeye çalıştım. Geldiğim belli bir aşamadan sonra ise bağlamanın ses şiddeti, tınıları beni doyurmaz oldu ve Orhan abimizin müziğini daha iyi yansıtabilecek lezzetteki sesleri verebilecek cihaz arayışlarına girdim.

Bunun bu kadar uzun bir süreç olduğunu bilmeden çalışmalara başladım. Sonunda istediğim tınılara yakın sesleri veren bir cihaza eriştim.

30 yılı aşkın bir süre Orhan Gencebay'ı bir kere olsun birkaç dakikalığına bile olsa görebilmenin hayalindeyim. Bu olay bir vesile olabilirdi. Bu cihazın hemen bir ikizini fakat daha güzelini Orhan abimiz için yaptırdım.

Bu ilk sonuç aldığım divaneyi çalanlar her ne kadar sesine hayran oldularsa da, bağlamadan gelen alışkanlıkla kucakta iyi tutulmuyor gibi kritikleri üzerine Orhan abimize vermekten vazgeçip çalışmalara devam ettim. İyileştirme çalışmaları sonunda Orhan abimize yaptırdığım özel Divaneyi, kendisini ziyaret ederek sunmak nasip oldu ve beğenisini aldı.

Bu çalışmalar sürecince Divane'nin, TSM ve THM'nin her ikisini de kendisine has tınılarıyla çok farklı bir güzellikte yansıttığını gördük. Böylece çalışmalar, bir tek cihazla hem TSM'ni, hem de THM'ni, Türk müzik dünyasında yerleşmiş olan bir “ud” veya bir “bağlama” gibi olmasa bile, doyurucu bir şekilde icra edebilecek bir cihaz arayışına yönlendi. Kaldı ki gelişen iletişim teknolojisi ile birlikte doğu müziği batıda, batı müziği doğuda kulak dolgunluğu yapmaya başlamıştı. Öyle bir cihaz olmalıydı ki, sesi 7 bölge insanına hitap edebilmeliydi. Türk müzik dünyasında, bu gelişmelere cevap verebilecek herhangi bir cihaz mevcut değildi. Temelini kopuz dolayısıyla bağlamadan alan bugün Yunan milli cihazı diye bilinen Buzuki'nin, Türk Müzik Dünyasına girmiş olması bu değişimlerin doğal olarak doğurduğu bir gereksinim olarak görülebilir. Gitar zaten çoktan beri yerini almıştı.

Müzik ve müzik Aletleri tasarımı mesleğim olmadığından, Orhan Gencebay şarkılarını en iyi şekilde yansıtabilecek seslere haiz bir cihaz oluşturmak, amacıma ulaşmak için en pratik ve en kestirme yol olmalıydı. Böyle bir cihaz ile TSM ve THM icra edilebilirdi. Çünkü Orhan Gencebay Müziği, Türkiye'nin 7 bölgesi insanının doğasına hitap edebilen, diğerlerinin yanında THM ve TSM'ni barındıran tek müzikti. Ayrıca “Adriyatik'ten Çin'e kadar olan” ortak kültürel coğrafyadaki insanların müzik zevkine hitap edebiliyor ve bu sebepten de bu bölgede dinleniyordu. Bu yüzden müziği arabesk ile sınırlı değildi ve Türk müziği temel olmak üzere birçok farklı yerel ve evrensel türün sentezini ihtiva ediyordu. Kaldı ki, kişisel zevklerin tatmini için başlayan Divane çalışmalarının tetikleyicisi Orhan Gencebay Müziği idi.

Yavuz GÜL
© www.divane.com.tr